• Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Yenilikleri

  Dış Politika ve Uluslararası İlişkiler

  Gönderen Kedi Açık Ekim 21, 2024 4:13 pm'de

  Dış Politika ve Uluslararası İlişkiler: Türkiye ÖrneğiGiriş

  Türkiye’nin dış politikası, tarih boyunca dinamik bir evrim geçirmiştir. Coğrafi konumu, tarihsel bağları ve kültürel etkileşimleri, Türkiye’nin uluslararası alanda etkili bir aktör olmasını sağlamaktadır. Bu yazıda, Türkiye’nin dış politikasının tarihsel gelişimi, anahtar dönemler, uluslararası ilişkilerdeki önemli değişimler ve güncel durumu detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

  1. Cumhuriyetin Kuruluşu ve İlk Dönem Dış Politikası (1923-1938)1.1. Misak-ı Millî ve Bağımsızlık

  Cumhuriyetin ilanı ile birlikte, Türkiye’nin dış politikasında bağımsızlık ve egemenlik anlayışı ön plana çıkmıştır. Misak-ı Millî, Türk milletinin ulusal sınırlarını belirleyen ve bağımsızlık mücadelesinin temelini oluşturan önemli bir belgedir.

  • Ateşkes Anlaşması ve Kurtuluş Savaşı:
    • “Mondros Ateşkes Anlaşması” (1918) sonrası, Türk toprakları işgal altında kalmıştı. Bu dönemde Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesi, uluslararası alanda destek arayışına dönüşmüştü.
    • “Kurtuluş Savaşı” (1919-1923), Misak-ı Millî çerçevesinde bağımsızlık hedefini belirlemiştir. 1923’deki “Lozan Antlaşması” ile Türkiye’nin uluslararası alandaki bağımsızlığı tanınmıştır.

  1.2. Atatürk Dönemi Dış Politika İlkeleri

  Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye’nin dış politikasını belirleyen bazı temel ilkeleri benimsemiştir:

  • Yurtta Sulh, Cihanda Sulh:

    • Atatürk, “Yurtta sulh, cihanda sulh” ilkesini benimsemiştir. Bu yaklaşım, barışçıl bir dış politika izlemenin önemini vurgulamaktadır.

  • Kültürel Diplomasi:

    • Türkiye, kültürel değerlerini tanıtma amacıyla uluslararası ilişkilerde kültürel diplomasiye önem vermiştir. Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu gibi kuruluşlar, Türk kültürünü tanıtmayı hedeflemiştir.

  2. 1938-1945: İkinci Dünya Savaşı Dönemi2.1. Tarafsızlık Politikası

  İkinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye, tarafsız kalma politikası izleyerek, savaşın yıkıcı etkilerinden kaçınmaya çalışmıştır.

  • Dış Politika Dengeleri:
    • Türkiye, hem Batı hem de Sovyetler Birliği ile dengeli ilişkiler sürdürmüş; bu durum, savaş döneminde ülkenin güvenliğini sağlamıştır.
    • “1939’da Türkiye-Sovyetler Birliği Dostluk Antlaşması” ile iki ülke arasındaki ilişkileri güçlendirmiştir.

  2.2. Savaş Sonrası Dönem

  Savaşın sona ermesiyle birlikte Türkiye, uluslararası alanda yeni bir konum elde etmeye başlamıştır.

  • NATO Üyeliği:

    • “1949 yılında kurulan NATO’ya, Türkiye 1952 yılında katılmıştır.” Bu durum, Sovyetler Birliği’ne karşı bir güvenlik şemsiyesi oluşturmuştur.

  • Marshall Planı:

    • Türkiye, “1948’de uygulamaya konulan Marshall Planı”’ndan yararlanarak ekonomik kalkınma sürecine girmiştir. Bu yardımlar, Türkiye’nin modernleşme çabalarına katkıda bulunmuştur.

  3. 1950’ler ve 1960’lar: Soğuk Savaş Dönemi3.1. Batı Bloku ile Entegrasyon

  • Siyasi ve Ekonomik İlişkiler:
    • Türkiye, NATO üyeliği ile Batı bloku ile entegrasyonunu güçlendirmiş; ABD ile stratejik işbirliği yapmıştır.
    • Türkiye, “1954’te yapılan ABD-Türkiye Askeri Yardım Antlaşması” ile güvenlik ilişkilerini pekiştirmiştir.

  3.2. Kıbrıs Sorunu

  • Kıbrıs’ın Durumu:
    • Kıbrıs, “1960’larda Türkiye’nin dış politikasında önemli bir mesele haline gelmiştir.” Kıbrıs’taki Türk ve Yunan nüfusu arasındaki gerilim, Türkiye’nin müdahalesini zorunlu kılmıştır.
    • “1974’te gerçekleştirilen Kıbrıs Barış Harekatı”, Türkiye’nin uluslararası ilişkilerdeki konumunu değiştirmiştir.

  4. 1980’ler ve 1990’lar: Değişim ve Yenilik4.1. Soğuk Savaş Sonrası Dönem

  • Yeni Güvenlik Dinamikleri:

    • Soğuk Savaş’ın sona ermesi, Türkiye’nin dış politikasında yeni güvenlik tehditleri ve fırsatlar ortaya çıkarmıştır.

  • Ortadoğu ile İlişkiler:

    • Orta Doğu’daki çatışmalar, Türkiye’nin bölgedeki rolünü artırmış; güvenlik ve istikrar politikaları geliştirilmiştir.

  4.2. Avrupa Birliği ile İlişkiler

  • Aday Ülke Statüsü:
    • “1999 yılında Türkiye’nin AB’ye aday ülke olarak kabul edilmesi”, dış politikasında önemli bir hedef haline gelmiştir. Bu süreç, demokratikleşme ve ekonomik reformları hızlandırmıştır.

  5. 2000’ler ve Günümüz: Çok Yönlü Dış Politika5.1. Küresel ve Bölgesel Etkiler

  • Suriye Krizi:

    • “2011’deki Suriye iç savaşı”, Türkiye’nin dış politikasında önemli değişimlere yol açmıştır. Mülteci krizi, Türkiye’nin uluslararası ilişkilerdeki konumunu etkilemiştir.

  • Doğu Akdeniz Politikası:

    • “Doğu Akdeniz’deki enerji kaynakları”, Türkiye’nin dış politika stratejilerinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bu durum, hem Avrupa Birliği hem de komşu ülkelerle olan ilişkileri etkilemiştir.

  5.2. Avrupa Birliği ile İlişkiler

  • AB Üyelik Süreci:
    • Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilişkileri, halen gündemde olan bir konu olarak devam etmektedir. 2020’lerin başlarından itibaren, ilişkilerin yeniden canlandırılması hedeflenmektedir.

  6. Önemli Olayların Zaman Çizelgesi

  • 1923: Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu.
  • 1923: Lozan Antlaşması ile uluslararası alanda bağımsızlık tanınması.
  • 1939: Türkiye-Sovyetler Birliği Dostluk Antlaşması.
  • 1949: NATO’nun kurulması.
  • 1952: Türkiye’nin NATO’ya katılması.
  • 1974: Kıbrıs Barış Harekatı.
  • 1980: Askeri darbe ve iç politikada değişim.
  • 1999: Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne aday ülke olarak kabul edilmesi.
  • 2003: Irak Savaşı’nın başlaması ve Türkiye’nin uluslararası ilişkilerdeki etkileri.
  • 2011: Suriye iç savaşının patlak vermesi.

  Türkiye’nin dış politikası, Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar birçok evrim geçirmiştir. Bu süreçteki önemli olaylar, ülkenin uluslararası alandaki konumunu ve stratejilerini belirlemiştir. Bu yazıda, Türkiye’nin dış politikasının tarihsel gelişimi, önemli olayları ve bu olayların uluslararası ilişkiler üzerindeki etkileri ele alınacaktır.

  1. Cumhuriyetin Kuruluşu ve İlk Dönem Dış Politikasının Temelleri (1923-1938)1.1. Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu (1923)

  • Cumhuriyetin İlanı:
    • 29 Ekim 1923 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti’nin ilan edilmesi, uluslararası alanda bağımsız bir devlet olarak var olma çabasının başlangıcını simgeler.
    • Bu tarih, Türkiye’nin modernleşme çabalarının yanı sıra, ulusal egemenlik anlayışının da bir göstergesidir.

  1.2. Lozan Antlaşması (1923)

  • Uluslararası Tanınma:
    • “Lozan Antlaşması”, Türkiye’nin uluslararası alanda tanınmasını sağlamış ve ulusal sınırlarını belirlemiştir.
    • Türkiye, bu antlaşma ile birlikte bağımsızlık ve toprak bütünlüğünü güvence altına almıştır.

  1.3. Türkiye-Sovyetler Birliği Dostluk Antlaşması (1939)

  • Sovyetler Birliği ile İlişkiler:
    • 1939’da imzalanan bu antlaşma, Türkiye’nin güvenlik politikası açısından önemli bir adım olmuştur.
    • İki ülke arasındaki dostane ilişkiler, Türkiye’nin uluslararası alanda kendini güvende hissetmesini sağlamıştır.

  2. Soğuk Savaş Dönemi (1947-1991)2.1. NATO Üyeliği (1952)

  • Batı Bloku ile Entegrasyon:
    • Türkiye, 1952 yılında NATO’ya katılarak Batı bloku ile ilişkilerini güçlendirmiştir.
    • Bu üyelik, Türkiye’nin güvenlik politikalarında önemli bir değişim yaratmış ve Sovyet tehdidine karşı bir koruma sağlamıştır.

  2.2. Kıbrıs Sorunu ve Kıbrıs Barış Harekatı (1974)

  • Kıbrıs’ın Durumu:
    • Kıbrıs, 1960’ların sonlarından itibaren Türkiye’nin dış politikasında kritik bir mesele haline gelmiştir.
    • 1974’te gerçekleşen Kıbrıs Barış Harekatı, Türkiye’nin uluslararası ilişkilerdeki konumunu değiştirmiştir.
    • Bu harekat, hem uluslararası alanda hem de Türkiye-Yunanistan ilişkilerinde kalıcı etkiler bırakmıştır.

  3. 1980’ler ve 1990’lar: Dönüşüm ve Yenilik3.1. 1980 İhtilali ve Dış Politika Değişiklikleri

  • Askeri Darbe (1980):
    • 12 Eylül 1980’de gerçekleşen askeri darbe, iç politikada büyük değişimlere neden olmuştur.
    • Bu dönemde Türkiye, dış politikada daha otoriter bir çizgi izlemeye başlamış ve güvenlik politikalarını önceliklendirmiştir.

  3.2. Avrupa Birliği ile İlişkiler ve Aday Ülke Statüsü (1999)

  • AB Adaylığı:
    • 1999’da Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne aday ülke olarak kabul edilmesi, dış politikada önemli bir dönüm noktası olmuştur.
    • Bu durum, Türkiye’nin demokratikleşme ve ekonomik reformları hızlandırmasını teşvik etmiştir.

  4. 2000’ler ve Günümüz: Çok Yönlü Dış Politika4.1. Irak Savaşı ve Bölgesel Etkiler (2003)

  • Irak Savaşı:
    • 2003 yılında başlayan Irak Savaşı, Türkiye’nin uluslararası ilişkilerdeki konumunu etkilemiştir.
    • Türkiye, bu süreçte ABD’nin müdahalesine karşı çıkarak, bölgesel istikrarı koruma çabası içinde olmuştur.

  4.2. Suriye Krizi (2011)

  • Suriye İç Savaşı:
    • 2011’deki Suriye iç savaşı, Türkiye’nin dış politikasında önemli değişimlere yol açmıştır.
    • Mülteci krizi, Türkiye’nin uluslararası ilişkilerdeki konumunu etkileyerek, dış politikada yeni stratejiler geliştirmesine neden olmuştur.

  7. Sonuç

  Türkiye’nin dış politikası, tarih boyunca değişen iç ve dış dinamiklerle şekillenmiştir. Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar geçen süreçte, Türkiye, uluslararası ilişkilerde aktif bir aktör olmayı hedeflemiş, çeşitli stratejiler geliştirmiştir. Soğuk Savaş dönemi, küreselleşme ve bölgesel dinamikler, Türkiye’nin dış politikasını şekillendiren önemli faktörler olmuştur. Günümüzde Türkiye, çok yönlü dış politikası ve stratejik konumuyla uluslararası arenada önemli bir aktör olarak varlığını sürdürmektedir.

  Kaynakça

  1. Aydıner, İsmail. Türkiye’nin Dış Politikası: Tarihsel Gelişim ve Güncel Durum. İstanbul: Derin Yayınları, 2019.
  2. İnalcık, Halil. Osmanlı İmparatorluğu: Klasik Çağ. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2000.
  3. Kurt, Sıtkı. “Türkiye’nin Dış Politikasında Değişim ve Süreklilik.” Uluslararası İlişkiler Dergisi, vol. 17, no. 4, 2021, pp. 83-99.
  4. Sönmez, Emine. Türkiye’nin Uluslararası İlişkileri. Ankara: Nobel Yayınları, 2015.
  5. Tuna, Kamil. “Küresel Güç Olma Yolunda Türkiye’nin Dış Politika Stratej

  Kedi cevap verdi 15 saat, 25 dakikalar önce 1 Üye · 0 Cevaplar
• 0 Cevaplar

Cevaplamak için Giriş Yapın